Canalblog
Editer l'article Suivre ce blog Administration + Créer mon blog
Publicité
Mescladis e còps de gula
Mescladis e còps de gula
  • blog dédié aux cultures et langues minorées en général et à l'occitan en particulier. On y adopte une approche à la fois militante et réflexive et, dans tous les cas, résolument critique. Langues d'usage : français, occitan et italien.
  • Accueil du blog
  • Créer un blog avec CanalBlog
Publicité
Archives
Visiteurs
Depuis la création 616 189
Newsletter
24 juin 2017

Laurenç Revest : Quauquas reflexions sus los espacis de rescòntres entre dialèctes occitan

occitan oc lg oc prov

 

Lo cas dau lengadocian oriental (montpelhierenc e cevenòu) e dau provençal rodanenc (rodanenc e nimesenc) segon la reparticion das articles definits plurals

o la ritornèla de Vidorle jòga qué particion ?

 

1-     L’espaci dialectal es una question que sembla trabalhar particularament lo monde de l’espaci provençal en rapòrt das autres dialèctes occitans. Sembla que siá una necessitat de defendre son espaci lengatgièr fàcia a « l’invasion lengadociana » (traduccion : dins aquel discors, occitan = lengadocian), perqué Provença a plus la man ni lo prestigi qu’aviá dau temps de Mistral sus l’ensèm das païses occitans. Cal pertejar son dinamisme ara.

Lo discors sus l’espaci provençal mescla sovent istòria (region administrativas inclausas) e lingüistica. Per la zòna de rescòntre entre lengadocian e provençal, avèm principalament doas sorgas cartograficas :

-         Las mapas dau CNRS « Atlas linguistique du Languedoc oriental » (ALLOr) amb una ret d’enquista larga d’un vintenal de quilomètres entre cada ponch.

-         Las mapas provençalas coma la mai emblematica de « Prouvènço d’Aro »

Comptam pas las mapas aproximativas e non detalhadas fachas per las associacions dins un encastre de presentacion das departaments occitans, que Gard se tròba mai o mens partit justament en dos. Grosso modo l’arrondiment de Nimes es provençal e aquel d’Alès lengadocian.

-       La mapa dau CNRS es interessanta mas tròp larga, de que se passa entre dos ponches d’enquista ? Es dificil de far un tablèu en degradat quora la « pixelizacion » dialectala es tròp importanta a causa dau manca de detalh.

-       Al revenge, la mapa de « Prouvènço d’Aro » es tant detalhada a las comunas limitròfas près que la primièira impression donada es aquela d’una enquista precisa e detalhada vilatge per vilatge per trobar la diferéncia entre « loui » e « li ».

Mas ja qualquas constatacions : en lengadocian oriental « loui » (exemple en grafia mistralenca) es inexistent (d’après nòstras sorgas e conoisséncias de terren). La forma cevenòla o montpelhierenca es « los » (« lous » en grafia mistralenca).

Après avèm de simplificacions estranhas, la comuna gardonenca de Carnas –limitròfa d’Erau es amputada de son territòri oèst per que lo trach drech fasiá segurament ganhar de temps au dessenhaire. O alora dins l’oèst de la comuna se parla lengadocian e lo vilatge parla provençal ? De segur que non.

Alora de que se passa. A Quissac, una enquista rapida permet de s’avisar que se parla pas provençal dins la comuna, levat benlèu lo cas d’escòla d’un ipotetic retirat qu’ague fach sa carrièra en Arle (que troberiam pas cap). Davalam alora mai au sud, a Fontanès, l’informator trobat sus plaça de familha dau país e totjorn demorat sus la comuna usa que de « los ». Parier per Combàs, mai a l’èst qu’un informator nos ditz « Aicí sèm un país de « los », a Montpesat meton « li » pertot e dison que nos comprènon pas ». Estupefaccion, lo limit seriá donca faus e pas a una comuna pròcha, mas un desenal de quilomètres au mens. E la ritornèla « lo flume Vidorle es lo limit entre Provença e Lengadòc lingüistics » unicament valabla entre Lunèu (34) e Aubais (o « Aubais mema » 30), vist qu’a Sovinhargas (30) lo parlar local es en « los, las ».

 

2-     De que se passa per la representacion de la realitat lingüistica dins l’espaci ?

Tornam a la question de partença, lo monde provençalista auriá besonh de resistir a l’invasion lengadociana – mai exactament al dinamisme lengadocian – en respondent per una culpabilizacion territoriala das quites lengadocians ? Resumissi : « lengadocians : sètz ben envasidors, la pròva, regardatz, las mapas que vos mostram, lo provençal es parlat dins un espaci ben mai grand que çò conoissut ».

Dins los movements de resisténcia e de renaisséncia per la lenga d’òc, trobam un molon d’opticas.

Avèm de situacions que las associacions fan un ensenhament « off shore ». Son faches de corses de provençal rodanenc « lenga de cap d’òbra de Mistral » dins Erau, endrech que se parlèt jamai provençau. Quitament se l’espaci carmaguenc e la cultura de la bovina trapassa los limits dialectaus.

Dau temps de nòstras enquistas en lo departament Erau, enquisteriam a Boisseron. Una cobla agradiva nos aculhís, l’òme dau país parla la lenga dau país en « los, las » -de lengadocian oriental- a la granda suspresa de sa femna que cresiá que son òme parlava pas cap lo « patoès » local.

Après l’entreten, la femna que nos ditz : « Au village il y a un cours de provençal, c’est le vrai occitan que nous apprenons ». Estupefaccion, en airal lengadocian s’apren de provençau… E lo vertadièr occitan es lo provençal. Aquela expression seriá segurament pas per agradar a un cèrt « Collectif » ben conoissut du costat de Vauclusa…

N’agueriam un resson parièr dau costat de Mauguòu que s’i fa un cors de provençal rodanenc…

Es d’autant mai susprenent que la ritornèla « lo flume Vidorle es lo limit [sacrat] entre Provença e Lengadòc lingüistics » es ben conoissut tant per los occitanistas, provençalistas coma per lo public patoesant. Aquela dicha es donca una engana.

La dialectica es la mema dins l’espaci vivaroalpenc (o gavòt) au contact dau provençal e niçard. La vision provençalista es d’integrar lo maximum d’airal limitròf a Provença per se donar mai d’importança (mesclum entre istòria- administracion e lingüistica) e las apelacions localas inventadas coma « Drôme provençale » que jògan aquel juòc de Meridionalitat tipica = provençalitat.

Ne’n podèm far un parallèl en rapòrt de nòstres autres escriches (nòstra tèsi en particular).

Costat lengadocian, levat l’integracion particulara facha per Loís Alibert dau loserian e per Bernat Molin dau sud vivarés coma parlars « lengadocian[s] en cha-» –tot en notar que faguèron ben d’indicacions sus las particularitats lingüisticas d’aquels endrechs-, nos sembla que las pretencions invasivas lengadocianas son feblas, quitament de fablas. Lo cas de Carles Mouly amb la Catinou de parlar lengadocian roergat dins un airal que parla gascon garonenc es anecdotic. Faguèt pas l’objèct d’una represa massisa per mostrar una atestacion de lengadocianitat d’aquel airal gascon.

Se ponctualament, l’Educacion nacionala ensenha un autre dialècte occitan qu’aquel de l’endrech en zòna de frontièra, es sovent per de rasons de manca de conoisséncia de la realitat locala e per una abséncia de formacion dialectala per que los professors s’integrèsson au parlar local. Aquel camin es pasmens fondamental e util per que los escolans pòscon reconóisser la lenga de lor environa legibla sus la toponimia, o mièlhs practicada per de pròches o de membres de lor familha.

 

Nòta :

1-     la situacion dau provençal dins Gardon es mal conoissuda. Fau notar la diferéncia entre lo provençal rodanenc d’Arle, Avinhon, Beucaire e lo provençal nimesenc (amb –LL e –L finals dau latin devenguts –L e –u, l’usatge de la negacion « pas cap » [‘pa ‘ka], « tus » [toes], coma en montpelhierenc). Au nimesenc podèm ajustar lo provençal « camarguenc » parlat « dei Santei Marias de Mar » fins au Grau dau Rei qu’a de trachs diferents dau nimesenc coma dau rodanenc amb los articles « lei » e non pas « li » e d’autres trachs que desveloparèm pas aicí.

2-     Las zònas de protestantisme (Vau Naja, someirés…) e de catolicisme (país de Castias) se recòpan pas cap amb un limit dialectal, au contrari de trachs tipics coma per relevat per Théodore de FELICE sus lo nòrd èst de Léger Naut, zòna protestanta dau canton de « Tence ».

 

Laurenç Revest

Publicité
Publicité
Commentaires
G
Quelques éléments fournis par la littérature locale "patoise" (hé oui, l'écriture patoise, aussi "affreuse" qu'elle puisse paraître à certains, sert à caractériser les localismes, évidemment bien meiux que l'occitane ou même la mistralienne qui peut à l'occasion se révéler tout aussi sournoisement normalisatrice, cf. le sagouinage des textes cévenols de Lozère par l'équipe de Lou Païs) :<br /> <br /> - le félibre Arthur Mabelly a publié 2 proses (in Fe et Armagna Prouvençau) "en parler d'Aubais" et en LOUS/LAS<br /> <br /> - le patoisant J. Meizonnet, né et mort à Vauvert, publie des textes avec soit des formes provençales (Li(s), soit avec des formes "languedociennes" (Lous/Las) soit un beau mélange des deux : on en déduira qu'à Vauvert la langue authentique (type languedocien) est en train d'être concurrencée par le provençal vers le milieu de XIXe siècle.<br /> <br /> Le majoral Abric de Lunel écrit d'abord en LOUS/LAS (jusqu'en 1914) puis passe au provençal; le majoral Arnaud de St-Just écrit en provençal mais publie un journal local en LOUS/LAS pendant la guerre 1940-44<br /> <br /> Le majoral Fourmaud, de Marsillargues, est connu pour ses écrits en provençal, mais il écrit en LOUS/LAS pendant la guerre 14-18 in Lou Gal<br /> <br /> Je confirme que le Félibrige de la zone "vidourlenco" n'enseigne que le provençal dans cette zone, bel exemple d'"impérialisme linguistique", cette plaie étant justement partagée entre occitanistes et mistraliens !
Répondre
R
Adieu,<br /> <br /> Espèri que tot te va plan. De comentaris plan interessants sus un espandi qu'es demorat tròp de temps un terrenh un pauc tròp verge per la lingüistica e mai la dialectologia occitana. Pasmens pòdes pas generalizar sus qualques causas i a pas de provençal "camarguenc" e mai que sèm dins la polemica "Pichòta Camarga"! I a una diferéncia plan importanta entre lo parlar dei Santas (de tipe rodanenc) e lo del Grau (de tipe montpelhierenc oriental de transicion) e mai se qualques penetracions litoralas se pòscan far sentir fins a Seta! <br /> <br /> Mercés per las recercas! Bon coratge per tot!<br /> <br /> A Albi probablament,<br /> <br /> Bona setmana,<br /> <br /> Claudi
Répondre
L
Mercés per las precisions. <br /> <br /> Avio marcat d'autres elements a la fin d'aquesta opinion:<br /> <br /> http://opinion.jornalet.com/laurenc-revest/blog/1776/lo-mostre-embarrassa-camin-de-someire
Répondre
P
Ben interessant, çò que dises. Per reagir a ta nòta 1 : la "provençalizacion" de l'est de Gard es un fenomen recent (fin sègle XVIII-debuta XIX per Nimes e Usès, meitat XIX per Marsilhargues (los/las en 1840 segond l'escriveire locau Encontre, lei encuèi)). E suu terrenh, çò que se vei, es d'ondas vengùas dau Ròse que s'espanisson (progressivament, e en descalatge) dinqu'a una linha Genolhac St Joan de Gard, St Ipolit, Castries, Lo Grau : practicament quauques km a l'oest de Beucaire, un passa d'espala a espanla, puèi a Usès e Manduelh un passa de gau a gal e de factieux a fasiei, a l'oest de Clarensac de chin a chi, e de li a los/las. Mai a l'oest, l'i a la chaüta de -s de plurau (dinqu'a Genolhac mas ni a Galargas ni a Quissac, St Ipolit, ont per contra es las consonantas finalas que tomban. Es a pauc pres dins la mema zòna que se fai lo passatge de vedèl a bedèl. Se pot pensar que se l'evolucion "normala" avia pogut se persègre, la "provençalizacion" auria contunhat, per s'arrestar benlèu ren qu'as pòrtas de Montpelhier. La leiçon es que chau puèi pas fetichizar las limitas dialectalas, que son moveïssas, e dinamicas.
Répondre
C
L'occasion de parler<br /> <br /> :Il y aura à Laguépie , du 10 au 15 juillet, la présence de trois personnalités de La 'DGLFLF : Jean Sibille, qui y a officié quelques temps et que cette expérience a " blindé" contre certaines interprétations fantaisisto-militantes de la politique de <br /> <br /> l'Etat . Il y aura le mercredi, et il fera une conférence sur cette politique de l'Etat en matière de langues/cultures régionales, Michel Alessio, qui a été très longtemps au Ministere le chargé de mission pour ces questions . Depuis un an à la retraite, et désormais dégagé en grande partie de son devoir de réserve, il va pouvoir nous expliquer par le menu certaines décisions ou non-décisions de l'Etat ( culture, enseignement ) que beaucoup d'entre nous attribuent généralement à des causes soit tres conjoncturelles voire anecdotiques soit à des " complots " colonisateurs transhistoriques, mélant parfois les deux dans une certaine méconnaissance du fonctionnement de nos institutions .<br /> <br /> Enfin il y aura toute la semaine la présence avec nous de Gaid Evenou, l'actuelle chargée de mission sur ces questions, tres au fait de l'actualité .<br /> <br /> Les conférences et encore mieux - car c'est là que tout se déclare et s'invente - les longues conversations d'après conférences ( surtout celles du mercredi ) seront à n'en pas douter extrêmement riches d'enseignements et d'apports de perspectives nouvelles, d'autant que la présence d'artistes n'ayant pas leurs langues dans leurs poches ( Manu 'Theron, Papet Jali du Massilia, Xavier Vidal, ...) , celle de tout jeunes militants plein de questions nouvelles et votre présence à vous, si vous réussissez à venir, poussera le bouchon au plus loin . <br /> <br /> <br /> <br /> Le lundi, Jean Sibille, professeur de linguistique occitane à l'Université Jean Jaurès, parlera des problèmes de la linguistique occitane historique et des méthodes de la recherche en s'appuyant sur ses études d'un parler du 'Haut -Languedoc . Et " des espaces de rencontres " entre parlers dans cette petite region .
Répondre
Publicité