Estandard e democracia
2009 Granda Parada militara pel 60en anniversari de la presa de poder del Partit Comunista chinés
Estandard e democracia
Aguèri l’onor e lo plaser de publicar en primièr aquí, en francés puèi en occitan, lo tèxte d’Eric Fraj : Quel occitan pour demain ? ; Quin occitan per deman ? Ne soi fièr, perque es un tèxte important que dejà, me pensi, a fach bolegar una bona partida del movement occitanista ; es estat e serà encara comentat e discutit per un brave moment, perque – zo disi sens trantalhar –, es lo tèxte d’un moment ; lo de la situacion actuala, tras que critica, de la lenga occitana fàcia a son avenir. La question es la del tipe de lenga qu’anam daissar e qu’ensajam de faire passar a las generacions venentas. Sembla tractar e tracta de fach de la qualitat de la lenga. Mas amb la question de la qualitat, se pausa la question de la normalizacion de la lenga e doncas del valat entre la lenga normada e normalizada e la lenga tala coma es parlada dins sas variacions, ditas dialectalas. Es una question lingüistica, oc ben, mas a l’encòp politica, perque l’imposicion d’una nòrma se fa pas sens l’accion e la reconeissença d’un poder, almens simbolic, mas se fa pas tanpauc sens l’instauracion, que siá volguda o pas, d’una ierarquia entre los dos nivèls de lenga e doncas entre los gropes de locutors, segon que mestregen o pas la nòrma. Pr’aquò Eric Fraj nos balha d’arguments per pensar d’alternativas.
Amistosament, Eric Fraj me demandèt d’escriure una presentacion per la publicacion papièr de son tèxte. Aquò tanben es un onor, venent d’un militant, d’un ensenhaire e d’un creator engatjat dins l’occitanisme dempuèi 1971. Dintrat dins l’accion culturala occitanista fa pas qu’un dozenat d’annadas, ai pas son experiéncia, ai pas son nivèl de reflexion sus la defensa e l’illustracion de l’occitan, ni mai, se’n manca plan, sa coneissença de la lenga. Lo pauc que sabi, o que cresi saber, l’ai aprés dins lo mitan associatiu, pel campèstre e, benlèu subretot, dins mon activitat de blogaire. Zo farai doncas aquí en tota umilitat, mas sens renonciar a ma tissa critica.
Sufiséncia e ressentiment occitanista al respècte dels patejaires
Clarament, partegi lo constat que mena Fraj a cridar al fuòc. La lenga parlada dins lo mitan occitanista e la lenga ensenhada – quand es ensenhada (perque aquò es un dels problèmas de fons) –, es sovent paura, francesada dins la prononciacion, amai de còps que i a dins la gramatica, ambe un lexic que de tròp se voler diferenciar del francés, paradoxalament, es sovent pas tanpauc occitan. Subretot, aital, coma zo ditz fòrça plan, aqueste occitan se copa de la lenga parlada del luòc pels locutors dits « naturals » o « eretièrs » (los que l’aprenguèron pichons dins de comunautats occitanofònas).
Soi d’acòrdi tanben que dins los discorses de los que foguèron tenguts a las escòlas, existís plan sovent un mesprètz inconfessable per la lenga populara, acusada d’èsser tròp locala e subretot tròp francesada. Mas, zo volgam o pas, sèm los eretièrs de sègles de diglossia e de contactes amb lo francés. Caldriá aprigondir la question de saber perque volèm a tot pèrdre desfrancesar la lenga, la tornar menar a una puretat, una virginitat primièra pantaissada. De qu’es aquò la lenga pura ? De qu’es aquò la lenga autentica ? E puèi, se podèm pas negar que lo lexic dels vièlhs es sovent afrancesat, nos cal tanben confessar que, plan sovent, la lenga del monde que fan la critica d’aquesta francesacion es fòrça mai afrancesada als nivèls fonologic, sintaxic e morfologic que non pas la lenga populara.
Los locutors naturals son tanben plan sovent acusats malignament (zo ausiguèri encara ongan a una taula redonda de l’Estivada de Rodés) d’aver mancat de leialtat a la lenga perque la transmetèron pas als mainatges. Es pas possible aquí d’aprigondir la question complèxa de las rasons de la non-transmission, mas es clar qu’aqueste ressentiment es injust e subretot inutil. Lo monde transmetèron pas la lenga als dròlles perque èran dins una situacion sòcioculturala ont la transmission èra venguda, de fach, quasiment impossibla. Foguèt pas per plaser que, per exemple, aprèp aver socializat en occitan los dròlles nascuts a la debuta de las annadas cinquanta, s’esforcèron de parlar solament francés al cachaniu arribat dètz ans aprèp ; zo faguèron perque, çò dison e los cal entendre, « se fasiá pas mai » de parlar patés als enfants, l’« evolucion » èra aital, èra vengut pas mai possible – sens vergonha sociala e culpabilitat – de mandar a l’escòla un enfant que parlava pas sonque lo francés.
D’autra part, la transmission familhala, venguda recentament una novèla prioritat dins lo movement, demòra totjorn, a l’ora d’ara, malgrat un començament de reconeissença parciala de la dignitat de la lenga, fòrça malaisida ; i a pas res d’evident dins la causida de parlar a son dròlle una lenga que sos grands avián pas volgut far passar a lors enfants e subretot de lor aprene una lenga que poirà pas parlar ambe los dròlles de son edat, se los parents li tròban pas una escòla ont se fa d’occitan (e l’ofèrta escolara, subretot pels pichons, demòra quasiment nula aquí en Lemosin ; en defòra d’una Calandreta n’avèm pas gès).
Es per aquò que, me pensi, cal plan destriar dos problèmas diferents, amai siagan indefugiblament ligats : l’apauriment degut a la constitucion d’un occitan novèl estandardizat, utilizat subretot dins un contèxte escolar, alunhat de la lenga « dels vièlhs », e l’apauriment, plan diferent, degut tot simplament a la manca d’usatge de la lenga, a la rarefaccion dels luòcs de paraula, redusits de mai en mai als sols espacis pedagogics (quand se’n trapa !) ; d’aquí l’urgéncia de manténer e de crear de luòcs de paraula.
Ensagèri ieu tanben, pel biais del blòg, de lançar la discussion dins lo movement de las escòlas bilingüas associativas Calandreta, que ne fau partida e que doncas coneissi un pauc. En particulièr insistissiái sus çò que me pareissiá una manca de relacions de las escòlas ambe los locutors eretièrs que se pòdon encara trobar dins lo ròdol e sul problèma enòrme de l’abséncia totala, per quasiment totes los enfants, de la lenga en defòra de l’escòla. Mas capitèri pas a implicar (e a interessar ?) vertadièrament los regents e los associatius ; la discussion se faguèt quasiment sens los interessats, benlèu perque demòri sus la talvera del movement, sens cap de legitimitat institucionala. Evidentament Calandreta es pas solament, nimai especialament, en causa ; es un fenomèn general e, d’un biais, i podèm pas escapar. Es benlèu per aquò qu’es pas aisit de’n discutir, perque, dins lo mitan occitanista, sèm totis envirolats dins aquestas dificultats, coma d’ausèls preses dins un fialat. Un biais de’n sortir seriá benlèu de prendre un pauc de distància en agachant çò que se passa al costat o mai luènh d’en çò nòstre.
Endacòm mai coma aquí
En efièch, totas aquestas remarcas e criticas sèm pas sols a las faire, aquestas questions sèm pas sols a nos las pausar ; las podèm tornar trobar dins mai d’una situacion d’ensag de revitalizacion lingüistica, en França, en Euròpa e dins lo monde entièr. Cada situacion es originala, singulièra plan segur, mas cada element d’observacion que podèm far aquí, ja foguèt descrit e analisat endacòm mai. Sufís de se permenar sus la rantela ; per exemple, soi impressionat per la similaritat del constat que fan de militants bretons ambe lo de Fraj (pensi al blogaire Paotrgarz e a d’autres).
La literatura sòciolingüistica e l’antropologia lingüistica dedicada a la mòrt e a la revitalizacion de las lengas, dempuèi trenta ans, son en plena expansion ; se trapan d’articles, amai, de còps que i a, de libres en linha que deurián bravament interessar los occitanistas que malurosament, e aquò es plan estranh per ieu, en defòra de las analisis psicologicas e cognitivas del bilingüisme, semblan pas fòrça curioses d’i anar veire. Es per aquò que lo primièr conselh que se pòt balhar als militants e a totes los amoroses de lor lenga – per los ajudar a despassar lors contradiccions e dificultats – es evidentament de s’interessar mai als biaisses de tractar las questions de revitalizacion lingüistica en defòra d’Occitania, amai de França.
Fraj escriu : « M’escasèt de reculhir le testimoniatge dolorós de locutors eretièrs corregits per de joves missi dominici mandats pel campèstre per i espandir la Bona Paraula lingüistica ». E ben, soi a legir un libre excellent d’antropologia sus la revitalizacion del basc, escrit per una cercaira dels Estats-Units, Jacqueline Urla (Reclaiming basque, language, nation and cultural activism, 2012), que se soven d’un professor de basc que dins las annadas 80 li balhava de corses e que se metiá en colèra, coma Fraj, contra sos cò-nacionals en Hegoalde que, en aprenent lo batua (lo basc estandard) a l’escòla, « then went home and corrected the colloquial forms of their parents or grandparents »[1]. Soi segur que d’observacions vesinas se faguèron tanben en Bretanha, en Catalonha e endacòm mai. Urla mòstra que, malgrat d’importantas resisténcias, se farguèt en Hegoalde un consensus puslèu larg per la difusion de l’estandard batua, ambe un efièch benlèu inevitable (i tornarem) de mesprètz per la lenga dialectala populara, mas tanben analisa l’importanta revalorizacion dels « dialèctes » e de las variantas localas dempuèi las annadas 90 ; una presa de consciéncia del fach que lo chuc e la sang de la lenga venon de las variantas eretadas o novèlas. Se pòt dire qu’un estandard que lo monde se son apropriat es un estandard el tanben trabalhat per la variacion.
Lo procès necessari d’estandizacion
Aquí, per nos embarrar pas dins de problèmas falses, me pensi que cal afortir tranquilament que la cèrca d’una estandardizacion (aquò vòl pas dire necessàriament d’un estandard unenc) es consubstanciala a la construccion de la lenga, d’una lenga que seriá comuna, partejada en dialèctes o pas.
Fraj fa dins son tèxte una critica de la nocion de « dialècte » dins lo rapòrt ierarquic que supausa ambe lo concèpte de « lenga » (e aital, entre los locutors d’un « dialècte » e los d’una « lenga »). A plan rason. Mas me pensi que i a pas tanpauc de rason d’utilizar pas lo tèrme dins un autre sens, per nomenar la variacion, o puslèu lo recampament de las variacions en unitats que forçadament e per definicion son insatisfasentas, mas legitimas tre que çò qu’aquestas variacions an en comun permet l’intercompreneson dels locutors. Es aqueste recampament de las variacions, justificat pel fach que los locutors se comprenon entre eles, que nomenam indiferentament « dialècte » o « lenga » (aquí son exactament sinonimes), mas se compren plan perque disèm « dialèctes » e non pas « lengas » pel lengadocian, lo gascon, lo lemosin, lo provençal, eca. Es perque nos representam totas aquelas unitats diferentas coma constitutivas d’una mèma lenga que lor balham lo nom d’occitan (o lenga d’òc), perque çò qu’avèm en comun es sufisentament important per nos comprene (se nos volèm comprene) d’un biais espontanèu. Avèm besonh, almens nosautres en Occitania, d’aquestes tres nivèls, que son los tres biaisses de se representar e de practicar la lenga : lo parlar lo mai pròche (e qu’es evidentament pas mens lenga que los autres), lo dialècte e la lenga.
Aqueste trabalh de recampament de las diferéncias en unitats, dins las representacions e los noms dels dialèctes e de la lenga, es pas separable d’un trabalh d’estandardizacion tre que nos volèm apiejar sus l’intercompreneson per fargar una cultura comuna que despasse l’identitat singulièra del mème ; l’estandardizacion comença tanlèu que nos adreçam, per la paraula o l’escrit, a un nivèl mai larg que non pas lo de nòstre vilatjòt, se n’avèm un, e se n’avèm pas sèm de seguida endralhats cap a l’estandard. D’aqueste punt de vista, la cèrca d’un estandard es en camin abans la quita existéncia d’una consciéncia de lenga e lo projècte d’afortir l’existéncia d’aquesta lenga. Per exemple me sembla que lo mai patesejaire dels autors que se farga una grafia coma pòt pel parlar de Cuja o de Vira Tranuja es dejà sul camin de l’estandardizacion perque, çò fasent, se cèrca un public mai larg que lo de sos interlocutors acostumats.
La consciéncia de parlar la mèma lenga, foguèsse una lenga solament vista coma l’ensemble coerent de totas sas variacions dialectalas, mena forçadament a la construccion d’estandards, al nivèl dels dialèctes e/o al nivèl de tota la lenga. La consciéncia de l’existéncia d’una lenga occitana, per exemple, es pas separabla de l’institucion d’un estandard grafic, que nos permet de nos legir, malgrat nòstras diferéncias dialectalas e localas. La grafia alibertina es una aisina formidabla (amai s’es luènh d’èsser perfiecha), perque nos permet d’escambiar e de partejar nòstras diferéncias, de las nos far comprene, sens tròp las redusir e las escarraunhar.
Mas l’estandardizacion pòt pas s’arrestar, e s’arresta pas, en fach, a la grafia ; la representacion de l’existéncia de quicòm coma un dialècte o una lenga que recampa los diferents biaisses de parlar, nos fa parlar e escriure per aqueste espaci larg d’un biais diferent que çò que fasèm ambe los interlocutors los mai pròches e acostumats, amai quand volèm mostrar al monde que nòstra lenga primièra, immediata, es diferenta de la seuna ! Aquesta dialectica es, me pensi, la dialectica viventa de tota lenga, es orizontala e, de per ela, implica pas de relacions de poder e de ierarquia entre locutors.
Poder e estandard
Lo problèma es qu’aquesta dialectica orizontala es presa dins la verticalitat dels rapòrts de poder d’un monde lingüistic, cultural e politic radicalament inegalitari. En naut de l’escala i a un estandard politicament instituit, La lenga nacionala, oficiala, celebrada, que son ensenhament es obligatòri, eca. En bas, lo pichon patés sens cap de qualitat ni dignitat.
Avèm pas causida nòstra istòria ; es l’istòria modèrna (se tracha pas, aquò non, d’un invariant transistoric, e encara mens d’un donat antropologic) dels Estats-nacions e de las representacion e institucion de La lenga, dins son unitat e son unicitat, coma expression essenciala de l’unitat e indivisibilitat de la nacion. Contràriament a çò que creson un fum de militants, se tracha pas solament d’una istòria francesa ; es l’istòria europèa d’un modèl que s’espandiguèt largament, amai se en França l’afirmacion de l’unicitat essenciala e necessària de la lenga es benlèu encara mai categorica qu’endacòm mai, pel fach que la lenga es pas ligada al territòri (coma dins lo modèl germanic, totjorn invocat, de Johan Gottfried Herder), mas es vista coma consubstanciala a la Republica e als Dreches de l’òme e del ciutadan (es plan per aquò que, destacat del territòri, lo francés se pòt pas empachar de noirir de pretencions universalistas, encara totjorn a l’òbra, per exemple, dins la nocion de francofonia). L’Estat-nacion modèrne, en Euròpa, se pensa totjorn dins l’institucion d’un estandard lingüistic, idealament exclusiu.
Dins aquel encastre, los locutors de parlars mespresats, pateses o dialèctes, pòdon pas afortir que çò que parlan es una lenga, pòdon pas èsser reconeguts e se reconéisser eles coma parlaires d’una lenga vertadièra, sens la constitucion d’un estandard, concebut espontanèament sul modèl de la lenga de l’Estat-nacion, coma un estandard explicitament o virtualament « nacional ». Lo batua n’es un exemple perfièch.
Soi a legir tanben un libre escrit per un militant sarde, Giuseppe Corongiu (Il Sardo una lingua « normale », 2013). Milita per que lo sarde venga una lenga « normala » e aquò, çò ditz, es pas possible sens l’introduccion d’una « nòrma » sola ; si que non, escampilhada en d’innombrablas variantas restacadas arbitràriament a dos ensembles dialectals (il logudorese e il campidanese), demòra per totes un « dialècte », e non pas una vertadièra « lenga », malgrat un estatut de « lenga » reconegut per la lei. L’autor fa partida d’una comission que, dins l’encastre de la Region Autonòma de Sardenha, publiquèt en 2006 un estandard per la lenga escrita (Limba Sarda Comuna), en prenent coma basa dins l’iscla lo parlar lo mai pròche de totes los autres, segon un metòde elaborat pel lingüista Roberto Bolognesi. Simbolicament los primièrs tèxtes publicats dins aqueste estandard son de tèxtes juridics. Es evident qu’aquí es un embrion de lenga nacionala qu’ensajan de promòure.
Existissiá dejà en Sardenha un estandard per la poesia escrita e improvisada, fargat al segle XVI per l’eclesiastic poèta Gerolamo Araolla, una forma lingüistica que lo monde apelan (d’un biais contestable) « logudorese », mas que foguèt jutjada tròp marcada pels parlars del centre-nòrd e tròp elitista per poder èsser acceptada coma nòrma. Per de rasons de democracia lingüistica, doncas, se cerquèt una solucion alternativa. Mas podèm far l’escomesa que se la LSC capita (una precedenta tentativa en 2000 faguèt quincanèla), e se ven un estandard, non solament escrit mas tanben parlat, un estandard per los mèdias e l’ensenhament, cargat aital de son oficialitat, de son prestigi institucional, l’introduccion d’una fòrta ierarquia entre aquesta forma jutjada superiora e las autras divèrsas formas parladas eretadas serà indefugibla, e mai fòrta que l’inegalitat entre la vièlha lenga de la poesia e los parlars comuns. Aquò menarà inevitablament a de scènas coma las que regretava lo professor de basc de la cercaira estatunidenca…
Susan Gal, una autra nòrd-americana, qu’a estudiat d’un biais aprigondit e comparatiu lo procès de formacion dels estandards lingüistics en Euròpa tota dins l’encastre del modèl de l’Estat-nacion, escriu que cada creacion d’un estandard crea tanben de formas estigmatizadas demèst las formas parladas dels quites locutors que deurián èsser valorizats dins lors praticas lingüisticas mercés a l’establiment d’aquel estandard : « contrary to the common sense view, standardization creates not uniformity, but more (and hierarchical) heterogeneity »[2] (« Contradiction of standard language in Europe : Implications for the study of practices and publics », article de 2006).
Aquesta situacion se tradusís non solament per l’arrogància de los que mestrejan l’estandard prestigiós, mas tanben pel sentiment d’umiliacion e d’inseguretat dels locutors eretièrs, que reprodusisson – al nivèl de la lenga minoritària – la postura de vergonha, mas tanben de ressentiment social (aquesta ambivaléncia es plan descrita per Jacqueline Urla al País Basc), perque, enfin, los eretièrs sabon plan qu’es aital que disián los vièlhs e que son pas aquestes barbèls o sabentasses que – Diu me damne ! – lor van aprene a parlar.
Jos lo pavats de l’estandard, la plaja de las variantas
Vaquí l’ambivaléncia que rencontram a prepaus de l’« occitan » demèst las classas popularas que lo parlan ; amai se n’an pas lo concèpte, sabon que çò que se ditz « occitan » es un estandard en devenir e, doncas, una lenga nauta e superiora. Es plan per aquò que, malgrat totas las explicacions, persistisson a dire que l’occitan es quicòm mai que çò que parlan. L’occitan aguèsse la legitimat institucionala qu’encara li manca, segurament qu’aquesta representacion que lo sulbaltèrne se fa de la lenga, o nivèl de lenga, que practica pas, dins lo fons, cambiariá pas. E zo disi : son punt de vista, a partir de sa situacion subaltèrna, es completament legitime. Duscas que, evidentament, lo locutor d’un idiòma inferiorizat saute lo pas e entreprenga de s’apropriar las modalitats de lenga que son a s’estandardizar (en legissent, en escrivent, en integrant lo mitan associatiu, etc.). Aital ven actor del procès e pòt a l’encòp, se vòl, batalhar per defendre dins l’estandardizacion lo respècte de sas diferéncias eretadas. Dins aqueste procès, mai de monde venon actors de la reivendicacion lingüistica, mai balhan lors vejaires e contèstan los « expèrts ». Aquesta participacion critica es l’accion decisiva, la sola accion que pòt balhar una legitimitat democratica al procès d’estandardizacion.
E la causa la mai insuportabla es d’entendre de monde que, puslèu que d’ensajar de comprene las posicions dels uns e dels autres e de convéncer ambe d’arguments probants, dison als autres que son d’ignorantasses, e lor demandan de se calar e de daissar faire los especialistas, los expèrts, que eles sabon çò que cal faire e çò que cal dire (balharai pas de noms de monde que parlan aital, mas seriá fòrça aisit).
Non Monsur, non Madama, la construccion d’una lenga comuna a pas res a veire amb l’elaboracion d’una teoria de fisica, de quimia o, tanben, de lingüistica, e encara mens ambe la construccion d’un pont, d’una naveta espaciala o d’un ordinador ; es una construccion culturala e politica que se fa lo mai sovent d’un biais autoritari sus la volontat d’un poder que ramusa d’academias e de comissions ad hoc (vejatz lo modèl ultra-autoritari de l’Academia Francesa que s’escond darrèr la ficcion de l’usatge), mas que podriá e deuriá se faire d’un autre biais, segon una dinamica d’escambis e de negociacions entre lingüistas e locutors de basa.
Avètz comprés doncas que, per ieu, nos podèm pas dispensar de l’estandardizacion. Es en camin dempuèi longtemps ; dempuèi que se parla de lenga d’òc e d’occitan. La question es puslèu : cossí la volèm e cossí la fasèm ? Çò que se vei en agachant endacòm mai es que los temps càmbian : lo temps de l’imposicion d’un estandard unic d’en naut e a l’exclusion de totas las variacions, negadas e destrusidas, aquel temps es, urosament, çò me sembla, a s’acabar. D’en pertot se cèrcan de modèls novèls, de novèlas modalitats de construccion dels estandards d’un biais mai negociat e pluralista. Per exemple, lo batua, dins los tèxtes de sos promotors, aviá pas la pretencion de prene la plaça dels dialèctes e de los escafar. L’estandard sarde, el tanben, se vòl respectuós e protector de totas las variantas. Pel còrse, s’es impausada la concepcion d’una lenga polinomica propausada per Jean-Baptiste Marcellesi, que permet de manténer una relacion dialectica entre unitat e diversitat. Domergue Sumien aplica a l’occitan la nocion de lenga pluricentrica elaborada per l’Alemand Heinz Kloss e l’Australian Michael Clyne e prepausa una pluralitat d’estandards dialectals convergents, al costat d’una varietat « per defaut » de basa lengadociana, e tot aquò ambe lo respècte degut a las variantas localas. Me sembla qu’es tanben, mai o mens, la posicion de Patrick Sauzet, dins son tèxte de 1989, « La grafia es mai que la grafia », que tornèri publicar aquí.
E puèi, zo cal dire, s’existissiá pas aquesta koiné que se ditz occitana, en camin cap a l’estandardizacion, demèst la grafia e la codificacion dialectala, nosautres tanpauc, los qu’aguèrem pas la lenga al brèç, existiriam pas coma locutors de la lenga, vist qu’es dins aquesta dinamica que l’aprenèm, e que – es mon cas – la gausam parlar.
Mas sens lo contacte amb los parlars locals e los locutors eretièrs, per çò qu’es de ieu, i seriái pas tanpauc, perque mon desir de lenga se pòt pas separar de mon meravilhament (disi plan meravilhament !) per las variacions, l’incresible, extraordinari encantament del rencontre ambe las variantas, que cadun pòt encara faire en prenent la veitura… o la bicicleta, en fasent vint quilomètres e en cercant a parlar ambe los vièlhs.
Lo drama de la situacion occitana es que, levat qualquas excepcions (subretot en defòra de las frontièras nacionalas), fauta de transmission, las variacions son a desaparéisser ; es plan per aquò que nos cal servar la lenga la mai rica possibla de sas diferéncias per en far un tresaur e poder resistir, tant que podrem, del dedins, a la lenga estandard, que serà pr’aquò tot çò que nos demorarà per contunhar a faire viure la lenga. Perque faire viure una lenga estandardizada es pas possible sens la produccion, contra l’estandard, de las varietats que nos fan mestièr per dire çò que sèm, es a dire pas de bestial en batariá ni de pichons soldats (foguèsson d’Occitania) ; e çò que fasèm pel francés, en creant de registres de lenga alternatius, e ben putanièr, zo farem plan per l’occitan, un occitan dialectalizat duscas a l’òs, òc, un occitan patesejaire e pantaissaire.
Ai pas doblidat, en camin, pas una segonda, Eric Fraj e son tèxte : ai volgut solament mostrar, ambe mon pròpri biais de veire, que son interpelacion, sas criticas, sas questions, nos balhan simplament una leiçon de democracia lingüistica.
Joan-Pèire Cavaillé
2011 Ai Weiwei, Un tigre e uèit mamelas. fotò censurada en China per pornografia
[1] « tornèron alara a l’ostal e corregiguèron las fòrmas colloquialas de lors parents e grands-parents » (reviri ieu). Merceji Jaume Costa per m'aver fach coneisser aqueste libre.
[2] « Contràriament al vejaire del sens comun, l’estandardizacion crea pas d’uniformitat, mas mai d’eterogeneïtat, e una eterogeneïtat ierarquica » (reviri ieu).
/http%3A%2F%2Fstorage.canalblog.com%2F77%2F77%2F115864%2F127947034_o.jpg)
/http%3A%2F%2Fstorage.canalblog.com%2F81%2F11%2F115864%2F125629362_o.jpg)
/http%3A%2F%2Fstorage.canalblog.com%2F55%2F97%2F115864%2F125525639_o.jpg)
/http%3A%2F%2Fstorage.canalblog.com%2F81%2F98%2F115864%2F123537864_o.jpg)