La posicion de Cherazada

La posicion de Cherazada

        Uèi,  me vòli pagar un bon còp de gula, qu’aquò de temps en temps fa del ben, per pas se daissar rosegar per l’amarum.

         N’ai bravament mon confle de las amassadas, acampadas, reünions, dels encontres, collòquis, de las taulas redondas e quadradas entre occitanistas o a l’entorn de l’occitan ont se parla sonque lo francés, ont degun gausa prene la paraula en lenga nòstra. Aquò tòca tot lo monde associatiu e lo de l’ensenhament, los universitaris, los cercaires, los musicaires. I a totjorn de bonas rasons, totjorn qualcun que comprendriá pas, o pas completament, que podriá se planher, trobar a redire, nos acusar d’embarrament, de manca de saber viure, de respècte, de retenguda. Dins las amassadas d’associacion, de còps que i a, venon d’eligits, d’administratius, de comptables, de jornalistas, de cars collèguis, que benlèu comprendrian pas tot, a qui cal far riseta, daissar bona impression e donca parlar, per elis, entre nos autres, en francés, sonque en francés…

           A ! Qu’un divertiment de veser d’occitanistas patentats se complimentar dins la lenga de Molièra de tot çò que fan per l’occitan e d’acusar los autres de pas zo far, de se carcanhar, de se pelejar, de se balhar de noms d’ausels, de se plumar la tufa e de se tirar la borra dins un francés causit ! E quora lo subjècte de la discussion es la socialisacion de la lenga e la batèsta per son empleg public, aquò ven del mai polit comic. Aital la lenga dèu se recaptar dins los comentaris a bassa votz, dins las conversas de corredor, las confidéncias, las salutacions e qualques damnes... Es, un còp de mai, lo trionfe de la diglossia, dins lo quite monde que se fan glòria de la combatre. Aquò te fa soscar, non ?

             La lenga, a la fin, es pas mai çò que se parla, mas la causa que se'n parla, lo subjècte de la conversa. Fin finala, ven un camp referencial coma un autre, que se ne pòt parlar a l’infinit sens la parlar, que ven sonque un objècte d’estudis, e un objècte d’interès, dins los dos senses del mòt.

            Disi pas que caldriá pas far de l’occitan son mestier, o de ne pas far comèrci, aquò non pas pecaïre, mas vesi simplament que lo comèrci de l’occitan se fa solament en francés. Coneissi una libraria occitana, a Tolosa, ont se pòt  quitament pas demandar un libre occitan en occitan. Coneissi de botiquas que vendon de drapèus, de vestits, d’atrapas colhons de tota menas cunhats de la croz occitana e garantits made in occitania ont seriá considerat coma completament desplaçat de s’exprimir dins l’idiòme escrit sus las camisetas e los pegasolets, etc. etc. Per aquò tanben me demandi fin finala çò que lo Label òc per l’occitan de l’IEO pòt portar non pas a l’image, mas a la pratica de la lenga, perqué cadun sap que lo label pegat sus la veirina cambia pas res al non usatge de la lenga, a mai es possible, vertat, que l’etiqueta pòsca tirar un pauc de clients al restaurant, al maselier, al vinassièr o al venditor de produchs de bòria. Vertat que balha un pauc de reconeissença e de visibilitat a la lenga. Mas es aquò la paradòxa : fin finala la lenga es mai visibla que non pas audibla e mai escricha que non pas parlada. E puèi, cossi « engajar lo monde a parlar occitan pertot, en tota circonstancia ! » (çò ditz en francés la pagina de l’IEO que fa de reclama pel  Label), quora se parla quitament pas dins las amassadas ont se discutan aquel tipe de projècte !

            Es clar, pr’aquò que se balham pas l’exemple, se fasèm pas nos autres tindar la lenga, nòstre engajament perd completament son sens e podèm plegar botica. Amai diriái que parlar en public l’occitan nos engatja a lo parlar mielh. En mai, es un biais per lo trasmetre, lo balhar a d’autres. Se deuriá sul sicut adoptar de reglas simplas, evidentas : qui lo pòt dèu parlar occitan davant los autres, sens vergonha per las imperfeccions e las decas eventualas ; se deuriá preveire un minimum d’un tèrç o un pauc mai en òc dins las reünions, etc. E, en primièr, ne caldriá almens parlar d’aquel problema, que me sembla èsser vengut mai o mens tabo dins lo mitan.

            Almens, foguesse solament per aquò, la manif de Tolosa del mès passat me tornèt balhar coratge ont lo monde, mai que mai, al micrò sus l’empont e dins lo passa-carrièra fasián petar la lenga.

            De tot biais sèm dins la perilhosa posicion de Cherazada, que sa vida es suspenduda al fial de sa paraula, al fial de sa votz. Quora se cala, quora s’aresta de parlar, quora s’aresta de contar, es fotuda, aurà lo cap trencat, boca duberta sul silenci sempiternal.

Joan Peire Cavalièr

Comments

[manjacostel]

Ieu cresi (benlèu m'engane) que lo monde parla pas tròp òc, que benleu sab pas o parlar coma cal l'occitan de las acampadas. Sap dire quatre mots tre la debuta d'una acampada, en entama, puèi passa lèu al francés per "respècte", que ditz, pels estrangièrs. Mas que i a fòrça intelectuals dins lo mitan occitan , e que son acostumats d'emplegar de mots d'intelectuals , mai complicats que l'occitan de basa ( e encara mai son acostumats de rasonar en françés) çò que far que gausan pas de parlar sa lenga d'intelectuals occitans benlèu , de paur de passar per un savantas que se'n crei, o un occitan inventat, a costat de la placa... Dins las acampadas se rescontra pas gaire de paisans , d'obrièrs mas fòrça intelectuals occitans acostumats d'estudiar en françés, de pensar en francés e doncas pas prestes de parlar en òc...

[Laurenç]

Manca pus que de saupre qual es lo rei de Persa.



L'Estat francés ? O lo quite pòble occitan ?...

[mp]

Deipei tròp longtemps, l'eicritura domina l'oralitat dins lu movament. Quoras dins nòtre eime, vertadierament, auram l'absoluda assegurança qu'una linga ne viu nonmas quand l'ei parlada, alòra segurament dau méme còp, eissaiaram de mai la parlar e eissaiaram de la parlar lu mai correctament (à definir ne'n convéne) possible. Vau pas tornar jugar mon coblet sur la grafia mas bon li pense tot parier. Una grafia que n'a nonmas de las reglas d'eicritura e pas gaire de reglas de prononciacion, n'aida pas a quela presa de consciença fondamentala. Veiquí z'ai dich !

[Jan-Peire]

Ai auvit dire que, dins quauquas amassadas occitanas, òm parla nonmas francés. Mas si parlen emb l’accent locau, quitament benleu en lo forçar, quò es una marca d’autenticitat, non ? Me que parle las doas lingas sens accent, ai pas de chança. Sei oblijat de parlar occitan… Autrament, pensen que sei pas dau país.

Per que se fatigar ? Per exemple, quò es pas la pena d’aprener occitan per comprener un conte ente las doas lingas son boiradas, per legir un libre occitan que balha una revirada en francés, per escoltar daus goiats que s’esbadoiren dins un micrò.

Pas la pena de practicar l’occitan per vendre de la merchàndia « occitana », far de las festas « occitanas », tucar de las subvencions…

Cortesia devers los francofònes ? Òc-plan ! Quò es totjorn los autres que ne’n son causa ! Quilhs francofònes, que son pas tan béstias coma voldriam zo laissar creire, nos comprenen plan ! Per me, los « occitanistas » parlen pas lor linga perque son pas a man per la parlar. Son pas a man perque parlen pas. Parlen pas perque son fenhants. Faliá zo dire.

E fau dire a quilhs contaires que son tròp glorios per ‘visar partir una partida de lor public, si parlen nonmas occitan, que se tròba quauques francofònes que son chucats de los auvir boirar las doas lingas.

Si los « occitanistas » volen pas parlar e escrir lor linga totjorn e pertot, tot lo trabalh que se fai per la far viure es pena perduda, e los benevòles ‘chaben per se descoratjar.

Mai nautres, sabem parlar francés.

Jan-Peire

[André Bianchi]

Amb mèstre Maurici Romieu qu'avèm hèit quauque trabalh sus l'occitan ancian e modèrne entà ajudar los que vòlen ne'n saber mei.

Que hasom la Gramatica de l'occitan gascon contemporanèu (2005)e que la hasom en occitan gascon en pensar que ua lenga tenica e podèva estar compresa de tots.

Que l'èi aidat a har un Diccionari d'expressions e locucions occitanas (mei de 6000 expressions e locucions explicadas) [ Romoieu, Bianchi, Loís Gaubèrt] que deuriá sortir per l'estiu ; la lenga causida qu'es l'occitan lengadocian.



L'epigraf es de Laozi :



« Aquel arbre, que tos braces son tròp pichons per ne far lo torn, a grelhat d’una grana pichonèla./ Aquela torre de nòu estancas ven de l’amolonament de motas de tèrra. /Un viatge de mila lègas comença per un primièr pas.

LAOZI (v. ~570-~490) Daodejing, LXIV.



Benlèu que lo movement se pòt provar en caminar…