Eric Fraj : rectificacion d’una lectura tendenciosa

Eric Fraj m’a mandat aqueste comunicat de pressa en reaccion a la publicacion d’un compte rendut de son libre dins l’Express. Es coma quò ! La mai cortesa e argumentada discussion interna a l’occitanisme es interpretada sul pic coma una denegacion del quite moviment. Aquò rai, es de bona, amai de marrida guèrra. La dificultat pr’aquò, per nosautres, un còp de mai, es de faire entendre nòstras rectificacions e, mai largament, nòstra votz, que per çò qu'es de la comunicacion, clarament, sèm pas a armas egalas.

J.-P. C.

PS) traparetz sus aqueste blog lo tèxte de basa del libre e mai d'una discussion a son prepaus

(version française)

M. Feltin-Palas, jornalista a l’Express, metèt en linha sul siti del jornal, le 27 de genièr de 2015, un compte-rendut de mon libre Quin occitan per deman ?, paregut en decembre 2013 en çò de Reclams (per la primièra edicion). Le mercèji de l’aver fèit : son pas tan nombroses les jornalistas que, de París estant, s’interèssan a las lengas ditas « regionalas ». Aquò dit, me pòdi pas satisfèr del contengut d’aquel article, tròp plen d’errors e de generalizacions abusivas. D’efièit :

-  quand evòca « la violence dont ce milieu est capable », de qué parla ? Aicí i a un procediment de dramatizacion que revèrta pas la realitat : les occitanistas debaten, de còps vivament, mes la violéncia, quitament verbala, i es rara. Doncas, res que siá pas comun e se conesca pas tanben endacòm mès…

- quand afirma que denóncii « les erreurs de stratégie du mouvement occitaniste » (legenda de la fotografia), fa una globalizacion contrària a çò que mon libre ditz. Per ieu, i a mès d’un occitanisme, doncas existissen d’estrategias diferentas segon çò qu’es visat e tanben segon le domeni concernit : çò politic, çò educatiu, çò artistic, etc., e cadun d’aquelis domenis se pòt al sieu torn devesir en sosensembles especifics. Mon libre parla doncas d’errors dins certanas practicas pedagogicas e dins certanas visions de çò qu’es e deu èsser la lenga e le combat necessari a la sia resocializacion. Somet pas a critica una « stratégie du mouvement occitaniste » que, a mon vejaire, es pas qu’un fantasme que son ròtle es benlèu d’espaurugar le monde que son pas assabentats de la realitat efectiva. Globalizacion falsa tanben per çò qu’es del sostítol : « Le piètre niveau des enseignants » : un autre còp s’oblidan las nuanças de mon escrit, çò que balha al legeire un imatge globalament negatiu de l’ensenhament de l’occitan e un imatge plan alunhat de la realitat contrastada qu’es la nòstra. Cal esperar la fin del paragrafe per aver un « certains professeurs » mès fidèl a mon prepaus, mes tròp tard, le mal es fèit. Quant a l’accent, le lexic o la sintaxi dels locutors novèls, ma critica pòrta sustot sul fèit que son de còps tròp distants del biais popular de parlar, çò que pòt alunhar l’occitanofòne non-occitanista de l’occitanista. S’agís doncas pas de denonciar lor caractèr « typiquement français » (al contrari, reivindiqui la legitimitat de plan de francismes – que permeten la comunicacion ambe’l pòble – fàcia a un vocabulari tròp literari o arcaïc, quand es pas inventat). Mon libre plaideja sustot per l’intelligéncia de situacion : saber adaptar son discors al lòc e a l’interlocutor. E d’aquela obsession mia, essenciala, centrala, M. Feltin-Palas ne ditz pas explicitament res…

- çò pus grave : le còr de l’article deissa supausar que, per ieu, l’unicitat de la lenga d’Òc seriá un « mythe fondateur ». Engeti totalament aquela insinuacion. Mon libre – sufís de le legir amb d’uèlhs objectius – es  mès que clar sus aquel subjècte : a prepaus de ma critica de la nocion de dialècte, i afortissi que l’occitan es pas quicòm mès que le lengadocian, le gascon, le lemosin, le provençal, l’auvernhat, le vivaroalpenc ; l’occitan es pas en defòra ni al dessús d’aquelas modalitats principalas, l’occitan ES aquelas modalitats e res mès. E le quiti occitan standard, que d’unis ne fan la promocion, se dessenha al dintre del lengadocian, n’es una modalitat. L’occitan existís, es pas un mite, es unic (es un intersistèma diferent dels intersistèmas castelhan, catalan, italian, portugués, francés, etc.) mes pas omogenèu. L’univocitat de ma posicion sembla escapar completament a M. Feltin-Palas que s’exprimís allusivament, sens definir les tèrmes importants que juxtapausa, çò que fa qu’òm sap pas tròp si la « norme déconnectée du réel » evocada es l’occitan pròpiament dit o un dels « deux niveaux de langue » qu’i fa referéncia just après sens mès de precision, çò que fa que confond ma critica de la cresença realista al dialècte ambe ma critica del mesprètz que d’unis mòstran pel « nivèl » de lenga dit « popular ». Confusion involontària o volontat amagada de legitimar, en se servissent biaissudament d’un escrit occitanista, l’idèia que i a sonque de lengas d’Òc ? Sabi pas, mes l’impression d’instrumentalizacion es fòrta. Per ieu l’evidéncia scientifica e existenciala es aicesta : i a pas qu’una lenga d’Òc, es una e multipla a l’encòp, coma n’es tota lenga viva. Una evidéncia que partejan tanben l’I. E. O., la FELCO, le Pen Club de lenga d’Òc, le CPLO, e plan d’autras institucions e personas, entre elas la maja part dels lingüistas ; es pasmens una evidéncia que – per d’unis – sembla encara de mal comprene …

- atal encara, quand parla, en general, de « l’enseignement d’une langue hors-sol », M. Feltin-Palas fa coma si ma critica pertocava l’ensemble de l’ensenhament de l’occitan mentre que ne concernís qu’un aspècte eventual, pas sistematic, sens caractèr massiu. L’amalgama e la generalizacion abusiva perseguissen quand l’autor me fa dire que totis les militants occitanistas son ineficaces (« le manque d’efficacité des militants occitanistes ») o tocats per l’ideologia de la puretat (« (…) ceux-ci vivent dans le mythe de la pureté »). Ont deplori tentacions, tendéncias encara minoritàrias, causidas individualas, l’article suggerís practicas generalizadas, egemonicas. Ont instauri un questionament (véser la question dubèrta qu’entitola mon libre), ont fau pas que prolongar un debat entre egalas e egals ja entemenat per d’autris (Josiana Ubaud sul sieu blògue, la FELCO dins sos tèxtes oficials, e tant d’autras personas en public o en privat), la tentacion es granda d’i véser pas, ailàs, que le combat inegal d’un aleçonaire quilhat sol contra totis, d’un eroïc Galilèu expausat a la bestiesa d’una novèla Santa Inquisicion. Som pas segur que M. Feltin-Palas l’aja defugida aquela tentacion, ni qu’aja comprés que ma paraula, solidària de la cèrca malaisida dels occitanistas e que ne pren sa part, fa pas que cristallizar, qu’explicitar, consideracions, angoissas e questions que ja circulavan per l’aire del nòstre moment istoric…

-  per totas las rasons donadas çai-sús, perque me fa dire causas que disi pas, afirmi doncas per aqueste comunicat :

1°) que le compte-rendut de M. Feltin-Palas m’apareis pas vertadièrament fidèl al prepaus de mon libre ;

2°) que regrèti l’escasença mancada…

3°) que mon libre ditz plan de per se de qué ne vira exactament.

                                          Eric Fraj  - Carbona, le dijaus 5 de febrièr de 2015.