Nascuda dròlla femna sei. Lo recuelh de Cecila Chapduelh

gravadura de Jan Marc Simeonin per Chara o Crotz

Nascuda dròlla femna sei. Lo recuelh de Cecila Chapduelh

           Es un excellent recuelh de poesia que ven de aparéisse en occitan lemosin acompanhat d’una traduccion francesa : A Chara o crotz (Lo Chamin de sent Jaume, 2015). Es escrich per una joventa escrivana : Cecila Chapduelh, digna filha d’un paire fòrça conegut dins lo monde de las letras occitanas. Lo libre es illustrat per de polidas gravaduras de l’inagotable Jan-Marc Simeonin. Per ièu es una descoberta de las bèlas. Cecila nos balha una poesia musicala, que fa cantar la lenga en vers comptats e rimats : alexandrins, decasillabas, octosillabas, etc.

Desmodada serai de far rimar mos vers,

Cherchar la ricancoina e comptar mos pès.

A Melhau, l’editor (lo devem mercejar un còp de mai per son trabalh remirable), que s’estona (un pauc bestiament çò me sembla), qu’una filha d’uèi, totjorn a pocejar son telefonet e a palpejar la mirga de l’ordinador, pòsca aital rimar coma se fasiá un còp èra, ela respond, dins una tenson entre los dos que clau lo libre, que « los pes son per pesar » e remanda a un autre poèta de sa generacion, Esteve Salendres, grand rimaire el tanben.

 De tot biais, i a res aquí d’afectat, de vielhòt ni de passit ; tot al contrari, es una poesia del jorn d’uèi e per uèi, jova, fresca, sovent leugièra, vesada, risolièra e, benlèu subretot, sensuala, amai, de còps que i a, erotica e cruda (dos exemples per dintrar còp sec dins aquesta materia poe(ro)tica : « Se, prenguet bonjauvir, a plena bira,/ Dins de las femnas a plen braçats/ Au nom de l’amor que li portava » o aquel d’aquí finament observat : « De l’odor de ton fotre/ Fina flor de chastanh/ Au pè dau quau me vòle pausar »). Totas aquestas qualitats se declinan al feminin (« Nascuda dròlla, femna sei ») ; poesia feminina e, d’un biais, feminista. L’« egalitat » – es lo titre d’un poèma – reivindicada aquí es en premièr de poder cantar l’amor, e donca lo sèxe, pels òmes al feminin. Es la poesia d’una joventa que, entre d’autras causas (mas aquesta causa es pas quina que siá !), li agradan los òmes e zo sap dire. Aital per parlar de la beutat dels mascles, pr’aquò pas tant « gentes » que las femnas, mas bels d’un tot autre biais :

Quala beutat lo deser me balha

De ninar a l’entorn de sa talha

Per trobar un balanç perpetuau

Me far genta delai tot naturau.

Per balhar un’idea mai completa d’aqueste art erotic, vaquí una pèça corteta entièra, mas fòrça suggestiva :

A prestir

Ses pestor

Tas mans me fan

Sus mon còrs

Terren de juec

 Saborós per l’amor

De sas milantas possibilitats

Un pauc mai que sus lo teu, benleu

De ton còrs d’òme

Alaidonc me laisse

Fai-me femna

Fai-me

Cecila reviscola lo respectable genre de la tenson (lo duel poetic dels trobadors) en tornant prene una vielha question, totjorn d’actualitat : « Qué me balhará jòia d’aimar mielhs ?/ Jòune fringaire o fier òme vielh ? ». L’escambi fictiu entre tres « trobairitz » es plan esperdigalhat : na Beatritz balha aqueste conselh a na Cecila :

… chasque moment a son avantage :

Dau jòune de sa fòrça jauvirás,

Dau mai vielh, sa caressa gostarás.

La conclusion agradarà pas benlèu als geloses ni mai als renioses :

Jòune marit per ensemble vielhir ;

Emb d’autres galants au dever falhir

Chausidas inavoablas que sián

Per tot eime oralament crestian

Mas totas las dròllas d’entau pensar

Quand l’atge lor ven de se maridar.

La libertat de las costumas e las vertuts de l’inconstància, de còps que i a, prenan la forma del provèrbi e de la dicha : « D’un amor que vira redond, disen la gent, remuda-te donc » ; « Entau d’aqueu tròp amorós ; chaba per portar desgost ». Lo galant poirà pas se plànhe, es avisat :

Mas pren-te garda de ne’n jugar

Que si ’quilhs potons prenián sabor de tristum

Los partejariá emb quauqu’autres paubres amants

Quilhs potons que garde mas per tu.

Qualqu’un penserà benlèu qu’amb aqueste modern marivaudatge, sèm talhat de tot subjèct serios, a començar per lo que nos tafura tant ; lo del país e de la lenga. Zo ditz clarament :

Ma chançon será pas per me desesperar ;

Dau país que vòu viure n’avem ben pro dich.

Aquò l’empacha pas de confidar dins una autra pèça :

Mas lo mai grand deser que tenga

Seriá d’auvir un jorn pasmens

Los òmes naturalament

M’apostrofar dedins ma lenga.

 Ai seguida aquí solament una tematica, vertat dominanta, mas n’i a plan d’autras dins lo libre : lo jòc amb lo monde del conte (La maujauventa ; Dins ta biaça ; Dins los contes…), l’expression de sentiments mai doloroses, coma l’angoissa, l’empacha (Noseus, poèma subrebel), lo res (Ai res a dire), la tèrra, lo vielhum e la mòrt :

Quand aurai passat tempora d’estre presa dins daus braç

’Nirai d’amants a terra, per que me tòrne envolopar

Entau de sa fidelitat, e entau de mas amors.

Coma ai dich a la debuta, tot es revirat en francés. Aquesta traduccion es una ajuda mai qu’una vertadièra version poetica, amai amb de causas un pauc estranhas (perqué revirar « concupiscéncia » per « angoisse » ? A pas res a veire !).

De tot biais, aquò es segondari : la bona novèla es qu’una crana poetessa de mai es nascuda en Lemosin.

Joan Pèire Cavalièr

PS) Une version mai corta, en francés, es a aparéisse dins La Lettre du Limousin, lo jornal del Conselh Regional moribond dau Lemosin

Comments

[tavan]

mercés, es corregit

[Peir]

"aparéisser"