La Linha Imaginòt una bona revista occitanista… sens occitan
Cal reconeisser a la Linha Imaginòt lo grand meriti de bolegar las idèas e de prepausar una critica interna de l’occitanisme, sovent justa e totjorn interessanta. Aital del darrièr numerò, fòrça ric. Per dintrar dins lo viù, ont aquò dòl, cal legir la « responsa » del Sicre a un messatge d’un professor d’occitan que foguèt mandat al siti del govern sul rapòrt Thélot, e ont se trapa l’argumentari, disèm classic (Sicre cita – e critica – tanben lo tract d’Aci Gasconha), sus las bonas rasons d’encòratjar lo monde d’estudiar l’occitan. Lo Sicre en demolís mai d’una, per exemple aquela de l’ « utilitat » pretenduda : « l’occitan servís a pas res socialament, economicament. Per contra es fòrça utile culturalament. Donca, me dirètz, es reservat a d’elèits ? Es clar que lo reviscòl, se n’i a un, passarà pels elèits. Mas d’elèits diferents de los elèits ‘francès’ traditionals. D’elèits que militan per la democracia e la pluralitat, qu’es solament aquí que lo messatge occitan trapa sa fòrça ». Totjorn acrancat al Castan (« contestatz sas tèsas, mas abans las vos cal legir ! »), pausa sus la taula lo problema de las valors, que podon balhar sens a l’estudi de l’occitan. Parla plan, a mon vejaire, d’aquèlas que son illusòrias : lo pretendut « biaís de viure » (en òc dins lo tèxte !), o las valors presas a la literatura trobadorenca, coma la de « paratge », inseparabla del monde feodal e qu’es evidentament una bestièsa de revirar per « egalitat », etc.
L’ironia – puslèu la relativa pluralitat d’opinions –, vòl que i aja tanben dins lo numerò un article de M. Boudet-Ekue que presenta l’exemple tipe (e aquí es una vertadièra caricatura) de re-escritura de l’istòria d’occitania coma legenda d’una tradicion del « contra-poder », dals Visigòts a… Lionel Jospin, en passant, plan segur, pel « paratge » e la « fin amor » ! La lectura de Sicre sembla un bon remèdi contra aquèlas divagacions ideologicas. Mas Sicre e son Castan an tanben lor Occitania fantas(ma)tica : aquela d’una literatura qu’aurià, dempuèi l’Edad Mejana, las meteissas valors e una meteissa identitat : contestacion de la situacion faita a la lenga d’òc ; critica del centralisme cultural ; absencia de contestacion nationalitari, desirança d’una França multipolari e multiculturala… Dins lo fons, demòra la meteissa legenda daurada de l’occitania, e es donca pas solament per incompreneson que Boudet-Ekue cita Castan... Nos caldriá benlèu aprene de praticar l’occitan e trobar de valors dins aquèla pratica sens nos refugir dins las legendas. Aquò, subretot dins la situacion ont sèm, o reconeissi, es pas aisit.
Per aquò, la lectura de l’article de Renat Merle es d’una granda ajuda, que fa, en passant, una critica equilibrada de Castan-Sicre : per èlis « l’occitania seriá pas una entitat nationalitari, mas una cultura vivificanta. Aquèla vision plaça l’alteritat occitana dins una cultura, es a dire dins una lenga que, per sa diferéncia balhariá a pensar autrament que la lenga francèsa, dins una literatura qu’auriá constituat un autre imaginari que l’imaginari francés ». Aquèla vision, nos ditz Merle, generosa, òc, umanista, vertat, se pòt pr’aquò seriosament discutir, « en vesent la literatura escrita en òc dempuèi lo sègle XVI, e la pratica d’un occitan parlat o escrit a travèrs lo filtre del francés, vengut lenga mairala de tots ». L’identitat culturala de l’occitan demòra donca, diriái ièu, de fargar, dins lo refus politic, e pas solament cultural, del centralisme, de la negacion constitucionala de las diferéncias, de la religion de la lenga unenca. E es subretot aquò, almens per una part, çò que fa la Linha… e es per aquò que se cal abonar. Una causa sola es vertadièrament lanhósa dins aquelas quarantas paginas plan quichadas : la disparicion, aqueste còp complèta (a doas expressions e linhòtas prèp), de l’usatge de la lenga occitana… Aquò tanben, far soscar…
Joan-Peire Cavalièr
Linha Imaginòt. 35 plaça des Tiercerettes, 31000 Tolosa (un an, 4 numeròs : 18 euròs).